Tháng Chín vừa qua, mặc dù các tỉnh phía Bắc chịu ảnh hưởng nặng nề của cơn bão số 3, đặc biệt là trong hoạt động sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản, song kinh tế cả nước quý III vẫn có mức tăng trưởng ấn tượng, tạo đà phát triển cho những tháng còn lại của năm và đưa Việt Nam hướng về đích mục tiêu tăng trưởng kinh tế cả năm từ 6,5-7% theo Nghị quyết của Chính phủ.
Quý III/2024, trong bối cảnh chung kinh tế thế giới đang dần phục hồi, kinh tế nước ta cũng có những chuyển biến tích cực, các ngành, lĩnh vực đạt được nhiều kết quả quan trọng, tạo đà tăng trưởng cho những tháng còn lại của năm.
Tổng sản phẩm trong nước (GDP) tăng 7,4%, trong đó: Khu vực I (Nông, lâm nghiệp và thủy sản) tăng 2,58%, đóng góp 0,31 điểm phần trăm tăng trưởng; Khu vực II (Công nghiệp và Xây dựng) tăng 9,11%, đóng góp 3,7 điểm phần trăm; Khu vực III (Dịch vụ) tăng 7,51%, đóng góp tăng 3,56 điểm phần trăm. Tính chung 9 tháng, GDP tăng 6,82%, trong đó: Khu vực I tăng 3,2%, đóng góp 0,38 điểm phần trăm tăng trưởng; Khu vực II tăng 8,19%, đóng góp 3,23 điểm phần trăm; Khu vực III tăng 6,95%, đóng góp 3,39 điểm phần trăm.
Quý III/2024, trong bối cảnh chung kinh tế thế giới đang dần phục hồi, kinh tế nước ta cũng có những chuyển biến tích cực, các ngành, lĩnh vực đạt được nhiều kết quả quan trọng, tạo đà tăng trưởng cho những tháng còn lại của năm.
Tổng sản phẩm trong nước (GDP) tăng 7,4%, trong đó: Khu vực I (Nông, lâm nghiệp và thủy sản) tăng 2,58%, đóng góp 0,31 điểm phần trăm tăng trưởng; Khu vực II (Công nghiệp và Xây dựng) tăng 9,11%, đóng góp 3,7 điểm phần trăm; Khu vực III (Dịch vụ) tăng 7,51%, đóng góp tăng 3,56 điểm phần trăm. Tính chung 9 tháng, GDP tăng 6,82%, trong đó: Khu vực I tăng 3,2%, đóng góp 0,38 điểm phần trăm tăng trưởng; Khu vực II tăng 8,19%, đóng góp 3,23 điểm phần trăm; Khu vực III tăng 6,95%, đóng góp 3,39 điểm phần trăm.
Tăng trưởng của khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản sụt giảm do ảnh hưởng của yếu tố thời tiết bất thường
Nhìn vào đóng góp tăng trưởng của từng khu vực có thể thấy rõ khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có mức đóng góp thấp nhất. Ảnh hưởng của bão số 3 đổ bộ trong tháng Chín đã tác động tới kết quả tăng trưởng chung của khu vực này. Theo tính toán, quý III năm nay, giá trị tăng thêm của Nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,58%, chỉ cao hơn cùng kỳ năm 2021 nhưng thấp hơn các năm còn lại của giai đoạn 2020-2023 [1]; trong đó hoạt động nông nghiệp tăng thấp nhất trong giai đoạn kể từ năm 2020 đến nay và các quý đầu năm 2024 (giá trị tăng thêm chỉ đạt 2,03%) do nhiều diện tích trồng lúa mùa sắp cho thu hoạch, đàn gia súc, gia cầm ở một số tỉnh miền núi phía Bắc và đồng bằng sông Hồng bị mất trắng hoặc thiệt hại nặng nề do cơn bão số 3. Tăng trưởng quý III của khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản sụt giảm đáng kể ở các tỉnh phía Bắc bị ảnh hưởng của bão số 3 vừa qua, cụ thể: Bắc Giang (giảm 12,94%), Thái Nguyên (giảm 10,81%), Quảng Ninh (giảm 6,97%), Hải Phòng (giảm 5,64%); Lào Cài (giảm 1,13%); Cao Bằng (giảm 1%), Hà Nam (giảm 0,94%), Thái Bình tăng nhẹ 0,08%, Phú Thọ tăng 2,13%, Hải Dương tăng 2,37%.
Ngược lại, ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long hoạt động sản xuất nông nghiệp vẫn diễn biến tốt: Sản xuất lúa hè thu đạt khá; sản lượng cây lâu năm cho thu hoạch như cây ăn quả, sầu riêng, cà phê, cao su, điều tăng khá nhờ thời tiết tương đối thuận lợi và nhu cầu xuất khẩu tăng cao. Hoạt động lâm nghiệp và nuôi trồng thủy sản của các tỉnh phía Bắc bị thiệt hại do bão lũ chiếm tỷ trọng thấp trong tổng giá trị tăng thêm nên không ảnh hưởng nhiều tới kết quả chung của hai nhóm ngành này. Do đó, hoạt động lâm nghiệp vẫn giữ được mức tăng trưởng ổn định, giá trị tăng thêm đạt 4,32% nhờ hoạt động trồng rừng tăng, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ vào các thị trường chính như Hoa Kỳ, Trung Quốc và Châu Âu tăng trưởng tốt [2]; giá gỗ nguyên liệu ở mức cao. Hoạt động nuôi trồng thủy sản ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long phục hồi mạnh mẽ nhờ tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) để mở rộng thị trường xuất khẩu, giá trị tăng thêm ngành thủy sản tăng 3,89%.
Do sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản quý III bị ảnh hưởng bởi bão và hoàn lưu sau bão nên tính chung 9 tháng năm 2024, ngành Nông, lâm nghiệp và thủy sản không đạt mức tăng trưởng như dự kiến, chỉ cao hơn cùng kỳ năm 2020 và thấp hơn mức tăng của các năm từ 2021-2023 [3] với 3,2%; trong đó hoạt động nông nghiệp tăng chậm lại, hoạt động lâm nghiệp và thủy sản đạt mức cao hơn so với cùng kỳ năm trước. Giá trị tăng thêm ngành nông nghiệp tăng 2,92%; ngành lâm nghiệp tăng 4,96%; ngành thủy sản tăng 3,73%.
Ngành nông nghiệp thiệt hại nặng nề sau bão số 3
Khu vực công nghiệp và xây dựng đóng góp lớn nhất trong tăng trưởng quý III của nền kinh tế
Khu vực II (công nghiệp và xây dựng) có mức đóng góp lớn nhất trong tăng trưởng chung của nền kinh tế trong quý III/2024. Tính riêng khu vực công nghiệp đạt 9,59% trong quý III năm nay, là mức tăng cao nhất trong 3 quý kể từ đầu năm. Trong đó, đóng góp lớn nhất về tăng trưởng của khu vực này phải kể đến ngành chế biến chế tạo với tốc độ tăng 11,41%, đây là mức tăng quý III cao nhất so cùng kỳ kể từ năm 2020. Có được mức tăng này một phần do thị trường xuất khẩu trên đà khởi sắc, nhà sản xuất nhận thêm nhiều đơn hàng mới cho những tháng cuối năm, mặt khác đây là con số được tính trên nền tăng trưởng khá thấp của năm 2023.
Ngành khai khoáng và ngành điện có tốc độ tăng lần lượt là -7,09% và 8,06%, thấp hơn mức tăng của 6 tháng đầu năm. Tuy hai ngành này cũng bị ảnh hưởng của bão Yagi nhưng một số yếu tố ngoài dự kiến đã hỗ trợ tăng trưởng các ngành công nghiệp như ngành lọc hóa dầu có tăng trưởng tốt sau thời kỳ nghỉ bảo dưỡng; ngành điện tử có tăng trưởng tích cực; ngành dệt may tận dụng được những đơn hàng từ nước ngoài do thị trường quốc tế có những khó khăn, bất ổn; đường dây 500kv mạch 3 thông toàn tuyến góp phần duy trì nguồn điện cho sản xuất và tiêu dùng trên toàn quốc đã giúp tăng trưởng của khu vực công nghiệp không bị giảm so với kịch bản dự kiến mà còn đủ bù đắp những thiệt hại của khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản.
Tính chung 9 tháng, mặc dù ngành khai khoáng tiếp tục đà giảm âm kể từ năm 2023 nhưng toàn ngành công nghiệp vẫn tăng trưởng tích cực đạt 8,34%. Ngành công nghiệp chế biến chế tạo tăng 9,76% và ghi nhận nhiều hoạt động có chỉ số sản xuất IIP đạt mức hai con số như: Sản xuất sản phẩm từ cao su, plastic tăng trên 28%; sản xuất giường, tủ, bàn, ghế tăng trên 24%; sản xuất than cốc, sản phẩm dầu mỏ tinh chế tăng trên 18%; sản xuất hóa chất, sản phẩm hóa chất tăng trên 16%; sản xuất xe có động cơ và dệt, tăng khoảng 13%; hoạt động sản xuất kim loại, sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản xuất da và các sản phẩm có liên quan tăng khoảng 12%. Ngành sản xuất, phân phối điện tăng trưởng trên 11%. Ngành Cung cấp nước; quản lý và xử lý rác thải, nước thải cũng đạt 9,83%, cao nhất so với cùng kỳ các năm từ 2019 trở lại đây.
Đối với 26 tỉnh, thành phố bị tác động trực tiếp bởi cơn bão số 3, hoạt động công nghiệp cũng bị ảnh hưởng do nhà xưởng bị lật mái, hàng hóa, nguyên vật liệu, máy móc thiết bị bị hư hại; mất điện, mất nước, mất thông tin liên lạc diện rộng; sản xuất một số nơi bị ngưng trệ tạm thời do mưa lụt nhưng mức độ thiệt hại không lớn do phần lớn khối doanh nghiệp đã có kế hoạch chủ động ứng phó với bão lũ. Các tỉnh có hoạt động công nghiệp phát triển mạnh như Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Bắc Ninh đều ít bị tác động do bão Yagi, chỉ số IIP vẫn tăng khá tốt: Hà Nội tăng trên 5%, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Hải Phòng tăng từ 7%-12%.
Ngành Xây dựng trong quý III có xu hướng tăng chậm lại do ảnh hưởng của cơn bão số 3 (Yagi) và hoàn lưu sau bão tại 26 tỉnh phía Bắc và cơn bão số 4 tại các tỉnh miền Trung trong tháng 9/2024, khiến hoạt động này bị gián đoạn; nhiều công trình đang thi công dở dang trên các địa bàn bị bão đi qua bị hư hại nặng nề. Giá trị tăng thêm ngành xây dựng tăng 7,09%, thấp hơn so với cùng kỳ năm 2022 và 2023 (18,7% và 8,0%). Tính chung 9 tháng, giá trị tăng thêm ngành xây dựng đạt 7,48%, cao hơn cùng kỳ năm 2023 (hơn 6%) nhưng thấp hơn nhiều so với cùng kỳ 2022 (hơn 10%).
Khu vực công nghiệp và xây dựng đóng góp lớn nhất trong tăng trưởng quý III của nền kinh tế
Khu vực dịch vụ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng
Trong quý III/2024, hoạt động dịch vụ tiếp tục có đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế, trong đó, một số ngành có tăng trưởng tốt là: Vận tải kho bãi (tăng 11,07%); Hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ (tăng 10,17%); Dịch vụ lưu trú, ăn uống (tăng 8,75%); Bán buôn và bán lẻ; sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy (tăng 7,97%). Ngoài một số ngành dịch vụ chịu tác động trực tiếp của cơn bão số 3 là dịch vụ du lịch, dịch vụ lưu trú ăn uống, vui chơi giải trí thì các ngành dịch vụ khác còn lại vẫn hoạt động ổn định. Tuy nhiên, tháng Chín không phải thời kỳ cao điểm du lịch (cao điểm hoạt động du lịch vào kỳ nghỉ lễ đầu tháng Chín và trước đó khi bão chưa xảy ra) do đó, khu vực III không bị ảnh hưởng quá tiêu cực từ cơn bão.
Nhìn chung, trong quý III và 9 tháng năm 2024, nền kinh tế đạt được mức tăng trưởng tích cực trong bối cảnh khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản bị sụt giảm do ảnh hưởng của yếu tố thời tiết bất thường nhưng được bù đắp bởi mức tăng khá ấn tượng của khu vực công nghiệp, khu vực dịch vụ tiếp tục duy trì mức tăng khá nhờ nhu cầu sản xuất và tiêu dùng ổn định, tạo đà phát triển cho quý IV và cả năm.
Đạt được kết quả như trên, tăng trưởng kinh tế 9 tháng năm 2024 được hỗ trợ bởi một số yếu tố thuận lợi sau:
Thứ nhất, Chính phủ chủ động ban hành các chính sách kích cầu tiêu dùng về giảm, gia hạn thuế nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân.
Thứ hai, kinh tế vĩ mô giữ ổn định, chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ kết hợp hiệu quả đã giúp kiểm soát lạm phát ở vùng an toàn, lãi suất điều hành giảm dần là cơ sở để giảm lãi suất cho vay hỗ trợ sản xuất.
Thứ ba, thu hút vốn FDI đã tăng trở lại, các nhà đầu tư nước ngoài ổn định sản xuất và mở rộng hoạt động. Đối thoại kinh tế giữa Việt Nam và Mỹ diễn ra nhằm cụ thể hóa quan hệ đối tác chiến lược toàn diện. Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Australia cũng mở ra nhiều cơ hội kinh tế vì đây là thị trường quen thuộc với đa số người dân và cộng đồng người Việt ở Australia cũng khá đông.
Trên cơ sở kết quả hoạt động kinh tế quý III và 9 tháng năm 2024, Tổng cục Thống kê nhận định khả năng đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cả năm 2024 theo Nghị quyết Chính phủ từ 6,5-7% là khả thi. Để đạt được mục tiêu tăng trưởng cả năm 6,5% thì quý IV sẽ cần tăng 5,7%; mục tiêu 6,8% thì quý IV cần tăng 6,76%; mục tiêu 7% thì quý IV cần tăng 7,5%. Với kết quả tăng trưởng của quý III và 9 tháng, cùng với nhận định về xu hướng tăng trưởng các tháng cuối năm, tăng trưởng kinh tế cả năm 2024 khả năng cao đạt được mục tiêu cận trên của kịch bản tăng trưởng.
Tuy nhiên, để đạt mục tiêu tăng trưởng cần quan tâm một số yếu tố rủi ro:
Một là, hoạt động du lịch đã chuyển biến tích cực nhưng vẫn chưa xứng với tiềm năng, chưa thực sự đáp ứng được như kỳ vọng, cần được nghiêm túc khai thác bài bản các sản phẩm du lịch, hiệu quả để tạo cú hích cho tăng trưởng kinh tế.
Hai là, doanh nghiệp vẫn đối mặt với ba vấn đề lớn về thị trường, vốn và pháp lý; một số quy định, thủ tục hành chính, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, điều kiện kinh doanh còn rườm rà, chưa được cắt giảm triệt để.
Ba là, doanh nghiệp phải đáp ứng tốt các tiêu chuẩn mới, tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững, tiêu chuẩn môi trường - xã hội - quản trị (ESG)… đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn, trong khi thời gian để chuyển đổi không còn nhiều (nhiều nước dự kiến áp dụng từ năm 2026).
Bốn là, thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp… đã ổn định hơn, nhưng còn nhiều vấn đề cần tháo gỡ như: Tăng trưởng tín dụng; xử lý nợ xấu, ngân hàng yếu kém, ngân hàng “0 đồng”; tháo gỡ vướng mắc cho các dự án bất động sản, nhất là các dự án lớn; áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp; nâng hạng thị trường chứng khoán…
Năm là, biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đến con người, hoạt động sản xuất và phát triển kinh tế./.
Nguyễn Thị Mai Hạnh
Vụ trưởng Vụ Hệ thống Tài khoản quốc gia - TCTK
Vụ trưởng Vụ Hệ thống Tài khoản quốc gia - TCTK
______________________________
[1] Tốc độ tăng trưởng quý III của khu vực I các năm 2020-2023: 3,11%; 2,52%; 4,67%; 4,3%.
[2] 9 tháng xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 11,6 tỷ USD, tăng 20,7% so với cùng kỳ 2023.
[3] Tốc độ tăng trưởng 9 tháng của khu vực I các năm 2021-2023: 3,84%; 3,66%; 3,71%.