Đây là một â??n bản phẩm do Quỹ Châu Á Thái Bình Dương thực hiê??n dưới sự tài trợ của Global Affairs Canada. Ấn phẩm được xuâ??t bản vào tháng 2/2021, gồm 167 trang, đánh giá những tác động của đại dịch Covid-19 đô??i với nông nghiê??p và tiêu dùng, sản xuâ??t và thương mại thực phẩm trong khu vực Hiê??p hội các quô??c gia Đông Nam Á (ASEAN), trên cơ sở tiến hành các cuộc khảo sát sơ bộ với các đại diê??n đầu mô??i của ASEAN, chạy mô hình về sức khỏe và dinh dưỡng, tiến hành phân tích kinh tế và các đánh giá tài liê??u thứ câ??p liên quan đến các tác động và những thách thức do Covid-19 đặt ra trong lĩnh vực nông nghiê??p và thực phẩm ASEAN.
H??nh ??nh bìa cuốn sách
Ngoài các phần lời nói đầu, tóm tắt những ý chính, chú giải, danh sách các bảng biểu, â??n phẩm gồm 6 chương đề cập đến các nội dung: (1) Hành trình của dịch bê??nh Covid-19; (2) Tác động vĩ mô, nhu cầu và tiêu dùng; (3) Chuỗi cung ứng và giá trị; (4) Thách thức trong thương mại và các cơ hội; (5) Tác động giới; (6) Những khuyến nghị về chính sách.
Trong Chương 2 - Tác động vĩ mô, nhu cầu và tiêu dùng, đánh giá các tác động gián đoạn của dịch bê??nh Covid-19 và các biê??n pháp phòng chô??ng dịch bê??nh đến tăng trưởng kinh tế, thị trường lao động và tiêu thụ thực phẩm.
Cụ thể, chương 2 phân tích các nội dung: Suy thoái kinh tế toàn cầu và triển vọng tăng trưởng vĩ mô cho khu vực ASEAN. Năm 2020, GDP của Singapore giảm 6,2% chủ yếu là do khô??i lượng thương mại giảm; GDP của Thái Lan và Campuchia giảm lần lượt là 8% và 4%, do các ngành du lịch và khách sạn chịu ảnh hưởng lớn của dịch bê??nh. Trong khi đó, nền kinh tế Philippines giảm 7,3% do chịu ảnh hưởng của thiên tai, sự đóng băng của ngành du lịch và kiều hô??i giảm (-7,3%). Dù có ghi nhận những ca nhiễm virus Sac-Covi 2 và một sô?? lĩnh vực chịu tác động của các làn sóng dịch bê??nh Covid-19, song với viê??c kiểm soát tô??t dịch bê??nh, GDP Viê??t Nam tăng trưởng nhẹ. Nền kinh tế Brunei ghi nhận mức tăng trưởng kinh tế khiêm tô??n (1,4%). Tuy cũng phải vật lộn với dịch bê??nh, song nền kinh tế của Indonesia chỉ bị tác động nhẹ và GDP giảm 1%...
Viê??c thực hiê??n giãn cách xã hội, đeo khẩu trang và tăng cư??ng vê?? sinh cá nhân đã giúp nhiều quô??c gia trong khu vực ASEAN hạn chế sự lây lan của virus, tuy nhiên các biê??n pháp này cũng đặt ra những vâ??n đề đô??i với nền kinh tế cũng như sức khỏe tinh thần và châ??t lượng dân sô??. Tâ??t cả các nước đều chờ đợi viê??c sản xuâ??t và phân bô?? rộng rãi vaccine để các nền kinh tế phục hồi tô??t hơn.
Ấn phẩm đồng thời đánh giá sự suy thoái các nền kinh tế vĩ mô, sự sụt giảm về thu nhập và sự thay đô??i trong tiêu dùng lương thực. Sự suy thoái nền kinh tế do đại dịch gây ra đã làm giảm đáng kể thu nhập và sức mua của người dân. Tình hình này còn có thể xâ??u hơn nữa nếu như chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch gia tăng, sự gián đoán chuỗi giá trị và sự thiếu hụt đầu vào (bao gồm cả lao động) trong hoạt động cung ứng tiếp tục diễn ra.
Đến nay, dịch bê??nh Covid-19 đã đe dọa quyền tiếp cận đô??i với thực phẩm và dinh dưỡng hộ gia đình bởi sự đình trê?? của nền kinh tế, sự giảm đi về thu nhập và tài sản đã làm giảm khả năng mua thực phẩm của các hộ gia đình. Những hậu quả về sức khỏe mà Covid-19 và các chính sách giãn cách xã hội để hạn chế sự lây lan của dịch bê??nh gây ra có thể tác động ở một mức độ nào đó đến tâ??t cả bô??n trụ cột của an ninh lương thực: Khả năng sẵn sàng (sự đầy đủ của nguồn cung câ??p thực phẩm); Khả năng tiếp cận (mọi người có thể dễ dàng có được thức ăn họ cần); Khả năng sử dụng (mọi người có đủ lượng châ??t dinh dưỡng) và Độ ô??n định hoặc độ tin cậy (mọi người luôn có thức ăn đủ châ??t, bô?? dưỡng). Những tác động như vậy có thể là đáng kể ở các quô??c gia có thu nhập thâ??p và các hộ gia đình trong khu vực ASEAN.
Trong các hộ gia đình tại các nước ASEAN có thể sẽ giảm tiêu thụ thịt, sữa và tăng tiêu thụ ngũ cô??c. Điều này cho thâ??y sự suy giảm châ??t lượng dinh dưỡng trong khẩu phần ăn của các hộ gia đình. Với viê??c thu nhập giảm hay giá thực phẩm tăng hay cả hai vâ??n đề trên xảy ra thì người dân khu vực sẽ có ít thu nhập thực tế hơn để chi trả cho tiêu dùng thực phẩm và sẽ điều chỉnh khẩu phần ăn cho phù hợp bằng cách mua các mặt hàng có hàm lượng calo cao hơn nhưng giá trị dinh dưỡng thâ??p hơn.
Trên thực tế, với ước tính thiê??t hại về thu nhập trung bình xâ??p xỉ là 7% trong toàn ASEAN, tỷ lê?? hộ gia đình không có khả năng chi trả chế độ ăn uô??ng đầy đủ dinh dưỡng sẽ tăng đáng kể do Covid-19. Trong các quô??c gia thành viên ASEAN có thu nhập thâ??p nói riêng, điều này có thể có những tác động bâ??t lợi lâu dài hơn đến sức khỏe bà mẹ và trẻ em, với các biến chứng nguy hiểm đô??i với tỷ lê?? thâ??p còi, sức khỏe tâm thần các vâ??n đề và triển vọng trình độ học vâ??n. Những lo ngại về chế độ ăn uô??ng đầy đủ như vậy đặc biê??t nghiêm trọng đô??i với Campuchia, CHDCND Lào, Myanmar, Indonesia và Philippines.
Chương 2 cũng đề cập đến nhu cầu và xu hướng sẽ phô?? biến về an toàn thực phẩm, mua sắm kỹ thuật sô??, bán lẻ dựa trên công nghê?? và các tiêu chuẩn đảm bảo châ??t lượng cao hơn trong vâ??n đề thực phẩm; những ràng buộc về lao động di cư, kiều hô??i, an ninh lương thực và kết quả dinh dưỡng; những tác động ngắn hạn đến an ninh lương thực và dinh dưỡng của tâ??t cả các quô??c gia thành viên ASEAN. Trong đó, mức độ nghèo đói và mâ??t an ninh lương thực được cho là sẽ tồi tê?? ở các quô??c gia Philippines, Indonesia, Campuchia, Thái Lan, Viê??t Nam, Myanmar và CHDCND Lào.
Trong chương 3 - Những ảnh hưởng của nguồn cung ứng và các thách thức về chuỗi giá trị, đề cập đến các nội dung: Nguy cơ đứt gãy trong chuỗi giá trị nông sản thực phẩm ASEAN và một sô?? biê??n pháp khắc phục để hạn chế các tác động của chúng.
Chương 4 - Hoạt động thương mại, sự phụ thuộc vùng miền, những cơ hội đô??i với thực phẩm nông sản. Chương này cung câ??p những thông tin về sự phụ thuộc lẫn nhau trong khu vực ASEAN và toàn cầu trong hoạt động thương mại thực phẩm nông sản; Những sự gián đoán trong viê??c kiểm tra kỹ thuật thương mại và các thách thức trong khu vực ASEAN; Thương mại và chuỗi giá trị toàn cầu dưới tác động của dịch Covid-19; Khả năng tự cung tự câ??p trong một quô??c gia và khu vực; Tầm quan trọng của viê??c duy trì độ mở của hoạt động thương mại.
Chương 5 - Tác động về giới tính của dịch bê??nh Covid-19 trong nông nghiê??p và thương mại sản phẩm thực phẩm, đề cập đến các vâ??n đề: Viê??c làm trong nông nghiê??p; Kinh nghiê??m của người lao động nhập cư và sức khỏe tinh thần; Phân phô??i tài sản; Sức mua hộ gia đình và dinh dưỡng; Các biê??n pháp hỗ trợ tài chính của các quô??c gia trong khu vực.
Chương 6 - Đề xuâ??t các hành động và hướng dẫn chính sách, khuyến nghị những biê??n pháp cần hành động ngay, những hành động trong ngắn hạn và dài hạn để ngăn chặn đại dịch Covid-19./.
Bíc Ngọc (TH)